Η εξεγερμένη Βοσνία των λαϊκών συνελεύσεων

Το κείμενο του σερβικού τμήματος της IWA (International Workers’ Association) αναδεικνύει μια κρίσιμη διάσταση της εξέγερσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Οι κινητοποιήσεις έχουν εξελιχθεί οργανωτικά, και σε ορισμένες πόλεις έχουν οδηγήσει στη δημιουργία Συνελεύσεων Πόλης (“Πλένουμς”), αυτοδιαχειριζόμενες δομές για την άμεση δημοκρατία και τη λήψη αποφάσεων. Το ενδιαφέρον για αυτές τις συνελεύσεις είναι τόσο που κανένα από τα δημόσια κτίρια δεν είναι αρκετά μεγάλο για να τις φιλοξενήσει, αποδεικνύοντας το δημοκρατικό χαρακτήρα και την ελευθεριακή προσέγγιση αυτού του κινήματος. Από αυτές τις συνελεύσεις είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα κίνημα το οποίο θα μεταφέρει τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας και της άμεσης δράσης σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας, με συνελεύσεις σε όλους τους κλάδους και τους τύπους εργασιακών χώρων.

Η Βοσνία είναι το μέλλον μας

Η εντεινόμενη κοινωνική εξέγερση στα Βαλκάνια είναι μία από τις ρωγμές που εμφανίζονται στο παγκόσμιο σύστημα του καπιταλισμού. Πριν από μερικά χρόνια, μια νέα φάση της σύγκρουσης μεταξύ των εργαζομένων και της άρχουσας τάξης -μαζικές συγκρούσεις, διαδηλώσεις και γενικές απεργίες- ξεκίνησε στην Ελλάδα. Η εργατική τάξη της Σλοβενίας ήταν η επόμενη που βγήκε στους δρόμους. Ακολούθησε ο λαός της Τουρκίας, με ισχυρές μαζικές διαδηλώσεις. Στη συνέχεια, οι διαμαρτυρίες των εργαζομένων στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία απείλησαν τα συστήματα των κρατών αυτών. Πιο πρόσφατα, μια εξέγερση έχει εκραγεί στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την περιοχή των Βαλκανίων όπου οι ρωγμές στο σύστημα και στη σαπίλα του είναι πιο εμφανείς.

Η σημερινή Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η περιοχή του πιο αιματηρού κεφαλαίου της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, είναι μια τερατώδης αποικιακή δημιουργία, ομαδοποιημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των εθνικιστών εγκληματιών. Ένα τέτοιο κράτος δημιουργήθηκε με σκοπό να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των πλουσίων, και το μόνο πράγμα που έχει εγγυηθεί στο λαό είναι η συνεχιζόμενη καταστροφή – η απόλυση των εργαζομένων, όλων των εθνοτήτων, και η κλοπή της περιουσίας τους. Για χρόνια είχαν τυφλωθεί από τον εθνικισμό που τροφοδοτείται από τους ιμπεριαλιστές, τους καπιταλιστές, τους κληρικούς όλων των δογμάτων, τους μεγιστάνες, τα μέσα ενημέρωσης και τα τσιράκια τους. Δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη το γεγονός ότι αυτές οι μακρές, σκοτεινές δεκαετίες καταστολής είχαν ως αποτέλεσμα μια μοναδική άγρια αντίδραση. Τώρα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι εργαζόμενες τάξεις της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης καταλαβαίνουν πολύ περισσότερο ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός.

Οι ειρηνικές διαδηλώσεις κατά της ανεργίας και της φτώχειας, που προκλήθηκαν από τις συνεχιζόμενες ληστρικές ιδιωτικοποιήσεις, ξέσπασαν αυθόρμητα στις 4 Φεβρουαρίου. Ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η Τούζλα, έχει υποστεί μια διαδικασία βίαιης ιδιωτικοποίησης την τελευταία δεκαετία και τα αιτήματα των διαδηλωτών είχαν καθαρά κοινωνικό χαρακτήρα. Οι διαδηλώσεις μεγάλωσαν και εξαπλώθηκαν γρήγορα, και χάρη στην κτηνωδία της αστυνομίας και την αλαζονική αδιαφορία της κυβέρνησης, μετατράπηκαν σε ανοιχτή, σωματική αντιπαράθεση με το σημερινό σύστημα και εκείνους που επιδιώκουν να το συντηρήσουν. Οι εργάτες -οι οποίοι αισθάνονται εξαπατημένοι και ληστεμένοι- και οι νέοι που αντιμετωπίζουν ένα ζοφερό μέλλον αν αυτή η διαδικασία συνεχιστεί ακλόνητη, έχουν πλέον ξεσηκωθεί σε περισσότερες από 20 πόλεις. Έχουν αντιμετωπίσει την αστυνομία, έβαλαν φωτιά και έκαψαν διάφορα κυβερνητικά κτήρια (σύμβολα της δυστυχίας τους), και ακόμη απήγαγαν προσωρινά το δήμαρχο του Μπρτσκο. Οι δράσεις τους έχουν καταφέρει να πέσει το σύστημα “στα γόνατα”, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και οδήγησαν σε επαπειλούμενη επέμβαση ξένων. Ο Βαλεντίν Ίνζκο, αυστριακός διπλωμάτης που έχει τη θέση του “Ειδικού Εκπροσώπου της ΕΕ” στην Bοσνία-Ερζεγοβίνη, πρότεινε δημοσίως να χρησιμοποιηθεί το ΝΑΤΟ για να επιστρέψει η χώρα “στις δουλειές”, δηλαδή στη λειτουργία του καπιταλισμού.

Οι κινητοποιήσεις αυτές έχουν εξελιχθεί οργανωτικά, και σε ορισμένες πόλεις έχουν οδηγήσει στη δημιουργία Συνελεύσεων Πόλης (“Πλένουμς”), αυτοδιαχειριζόμενες δομές για την άμεση δημοκρατία και τη λήψη αποφάσεων. Το ενδιαφέρον για αυτές τις συνελεύσεις είναι τόσο που κανένα από τα δημόσια κτίρια δεν είναι αρκετά μεγάλο για να τις φιλοξενήσει, αποδεικνύοντας το δημοκρατικό χαρακτήρα και την ελευθεριακή προσέγγιση αυτού του κινήματος.

Τα αστικά μέσα ενημέρωσης έχουν κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια για να βοηθήσουν τα αφεντικά, δημοσιεύοντας κατασκευασμένες ιστορίες και παραποιώντας “γεγονότα”, με σκοπό τη δυσφήμιση των διαδηλωτών και τη δικαιολόγηση της βίαιης καταστολής που εξαπολύθηκε εναντίον τους από τις πρώτες ημέρες των διαδηλώσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός τέτοιου κατάφωρου ψέματος είναι ο υποτιθέμενος εξοπλισμός των διαδηλωτών με σκοπό να επιτεθούν στη Δημοκρατία της Σέρπσκα, την πολιτική οντότητα στο εσωτερικό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης που είναι εν μέρει ανεξάρτητη από την Ομοσπονδία. Πολλοί από τους διαδηλωτές έχουν ξυλοκοπηθεί ή απειληθεί με βία, εκατοντάδες έχουν συλληφθεί. Οι αρχικά συλληφθέντες είναι τώρα έξω, λόγω της συνεχιζόμενης πίεσης από το εξωτερικό και των διαδηλώσεων αλληλεγγύης για την απελευθέρωσή τους. Ωστόσο, η αστυνομία συνεχίζει να κάνει νέες συλλήψεις από εκείνους που είναι ακόμα ενεργοί στους δρόμους, και το κράτος έχει βάλει όλες του τις δυνάμεις στην προσπάθεια να συντρίψει την εξέγερση.

Οι πολιτικοί της περιοχής βρίσκονται σε πανικό. Ο πρωθυπουργός της Κροατίας επισκέφθηκε το Μόσταρ (βρίσκεται στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αλλά έχει μεγάλο κροατικό πληθυσμό), ένα από τα μέρη όπου οι διαμαρτυρίες εξαπλώθηκαν από την αρχή. Ο Μίλοραντ Ντόντικ (ο πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας) είχε επείγουσα συνάντηση με τον Βούτσιτς (ο ντε φάκτο πρωθυπουργός της Σερβίας). Τα ίδια μηνύματα έρχονται από τα χείλη τους: λένε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος τέτοιες διαμαρτυρίες να ξεκινήσουν στα δικά τους κράτη, αλλά αν γίνουν, θα πρέπει να συνθλιβούν, και έτσι είναι καλύτερα να αποσιωπηθεί κάθε είδηση για αυτό που συμβαίνει. Οι φόβοι τους είναι προφανείς, και μας λένε πόσο τρομαγμένοι είναι, πόσο ευάλωτη και πόσο εύθραυστη είναι η παραμονή τους στην εξουσία.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, η Bοσνία-Ερζεγοβίνη έχει αναφερθεί πιο συχνά από εκείνους που συζητούν την επικείμενη συμπλήρωση εκατό χρόνων από το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Συχνά, αυτοί οι σχολιαστές έχουν κάποιου είδους εθνικιστική ή/και ιμπεριαλιστική οπτική. Οι εργαζόμενες τάξεις της σύγχρονης Βοσνίας κατόρθωσαν να βάλουν τη δική τους σφραγίδα σε αυτές τις συζητήσεις, και βρήκαν ένα νέο τρόπο εορτασμού της επετείου της δολοφονίας του φεουδαρχικού ηγεμόνα της Βοσνίας Φερδινάνδου. Αντί για πράξεις ατομικής τρομοκρατίας, ανταποκρίθηκαν μαζικά στην καταπίεση που αντιμετωπίζουν στις μέρες μας με έναν τρόπο που οι “Νέοι Βόσνιοι”* θα μπορούσαν μόνο να ονειρευτούν πριν από έναν αιώνα.

Τώρα που το πρώτο κύμα των διαδηλώσεων έχει κοπάσει, είναι εμφανές ότι οι ελπίδες και τα όνειρα των εξεγερμένων μαζών δεν είναι αρθρωμένα όσο θα μπορούσαν να ήταν αν υπήρχε κάποια οργανωτική και κινηματική υποδομή. Οι συνελεύσεις είναι ένα καλό πρώτο βήμα. Θα δηλητηριαστούν αναγκαστικά από τα απομεινάρια των προηγούμενων ιδεολογιών, από προτάσεις για ουτοπικές λύσεις, όπως περί “τίμιων πολιτικών”, “ειδικών”, κλπ. Ωστόσο, αυτές οι μικρές παρεκκλίσεις της ταξικής συνείδησης δεν πρέπει να μας αποθαρρύνουν – από αυτές τις συνελεύσεις είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα κίνημα το οποίο θα μεταφέρει τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας και της άμεσης δράσης σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας. Θα μπορούσαν να βοηθήσουν το κίνημα να επιτύχει το στόχο της μεταφοράς της εξουσίας λήψης αποφάσεων στις μάζες, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για μια καλύτερη -και πιο ελεύθερη- κοινωνία. Στην ιδανική περίπτωση, οι εργαζόμενοι θα έχουν περισσότερα να πουν για όλες τις πτυχές της ζωής τους, με συνελεύσεις σε όλους τους κλάδους και τους τύπους εργασιακών χώρων, αρχής γενομένης με εκείνους που παρέχουν και συντηρούν τις βασικές υποδομές, όπως ηλεκτρικό ρεύμα, νερό, τηλεπικοινωνίες, κλπ. Ένα από τα πρώτα καθήκοντα των σημερινών βόσνιων επαναστατών είναι η δημιουργία του είδους των οργανώσεων που απαιτούνται για να πάρουν τον έλεγχο από τους κυβερνώντες, και η οργάνωση -με πειθαρχημένο και καλά σχεδιασμένο τρόπο- εναντίον των κατασταλτικών δυνάμεων του κράτους.

Είναι μια πρόσκληση! Για τις εργατικές τάξεις της Σερβίας και των υπόλοιπων Βαλκανίων, για να ακολουθήσουν το μονοπάτι που φωτίζεται από τους εργάτες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε μια αταξική, ακρατική, άμεσα δημοκρατική, πραγματικά αυτοδιαχειριζόμενη κοινωνία στο μέλλον, θα πρέπει να οικοδομήσουμε τα κινήματά μας τώρα. Αν χρησιμοποιήσουμε το χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας τώρα, θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε ένα κίνημα της βαλκανικής εργατικής τάξης, ενάντια στον εθνικισμό, ενάντια στον ιμπεριαλισμό, και για το μέλλον που όλοι έχουμε συμφέρον να μοιραστούμε, με συλλογική ιδιοκτησία και ελευθερία για όλους.

International Workers’ Association – Σερβικό τμήμα

 

* Οι “Νέοι Βόσνιοι” ήταν εμπνεόμενη από αναρχικές ιδέες ομάδα γιουγκοσλάβων αντι-ιμπεριαλιστών.

————

Από τότε που δημοσιεύθηκε η δήλωση αυτή, οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Έγιναν απόπειρες εισβολής στο κυβερνητικό κτίριο στο Μαυροβούνιο. Υπήρξαν συγκρούσεις στη Μακεδονία μεταξύ της αστυνομίας και διαδηλωτών που εμπνέονται από τα γεγονότα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Έγιναν διαδηλώσεις αλληλεγγύης στους βόσνιους εργαζόμενους στο Βελιγράδι και το Ζάγκρεμπ.

 

Μετάφραση: εργατική εφημερίδα Δράση

 Δημοσιεύτηκε στο www.iwa-ait.org