του Γιώργου Κολέμπα
1. Με τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό δε μπορούμε να συνεχίσουμε, γιατί απέδειξε μέχρι τώρα ότι προς το παρόν οδηγεί σε οικονομική και περιβαλλοντική καταστροφή ολόκληρων χωρών και περιοχών και στο μέλλον στη κατάρρευση ολόκληρου του πλανήτη. Οι σημερινοί μας πολιτικοί «ηγέτες» κάνουν πως δε βλέπουν ότι η ελληνική κατάσταση είναι η «εξτρέμ» έκφραση της παγκόσμιας κατάστασης, στην οποία βρίσκεται το καπιταλιστικό σύστημα. Το σύστημα που όλοι οι ιθύνοντές του θεωρούν σαν το πιο «πετυχημένο». Θα άλλαζαν όμως ακόμα και αυτοί τη στάση τους, αν θέλανε να αντιληφθούν-χωρίς να καθορίζεται η ματιά τους από τα ταξικά συμφέροντα που εκφράζουν-την πραγματική κατάσταση.
2. Τη πραγματική οικονομική κατάσταση μπορούμε να τη σκιαγραφήσουμε όσο γίνεται πιο απλά ως εξής: αν μπορούσαμε να μετατρέψουμε όλες τις υπάρχουσες οικονομικές αξίες(μόνο τέτοιες κυριαρχούν πια στον πολιτισμό της «ανάπτυξης και της προόδου»: πρώτες ύλες, πηγές ενέργειας, καταναλωτικά προϊόντα, υπηρεσίες κ.λπ.) σε χρήμα, εκφρασμένο π.χ. σε δολάρια που είναι σήμερα το παγκόσμιο νόμισμα, τότε η αξία τους θα ήταν περίπου 60-70 τρις δολ. Οι διάφορες μορφές χρήματος, που έχουν όσοι το κατέχουν, φθάνουν στο ύψος των 700 περίπου τρις δολ. Η σχέση λοιπόν πραγματικών αξιών προς χρηματικές αξίες είναι περίπου 1: 10 τουλάχιστον. Αν αποφασίζαμε δηλαδή αυτή τη χρονική στιγμή να δημιουργήσουμε ένα άλλο παγκόσμιο νόμισμα(π.ν.), που θα έκφραζε τις πραγματικές αξίες, θα είχαμε την εξής σχέση: 1 π.ν.=10 δολ. Όσοι λοιπόν θα είχαν δολάρια-για να μπορούν να κάνουν συναλλαγές στο π.ν.-θα υποχρεωνόταν να ανταλλάξουν 10 δολ. για ένα π.ν. Έτσι θα ξεφούσκωνε «ομαλά» η σημερινή χρηματοπιστωτική φούσκα κατά 10 φορές. Αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα να συρρικνωθούν οι σημερινές χρηματικές περιουσίες της ελίτ του 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, που διακινώντας και δανείζοντας αυτό τον τεράστιο χρηματικό όγκο μπορούν και ελέγχουν την «ευημερία» του υπόλοιπου 99%, γιατί το έχει εξαρτήσει από αυτό το χρήμα.
3. Δεν υποφέρουν όλοι από αυτό το 99%. Υπάρχουν οι μεσαίες τάξεις και η «αριστοκρατία» των μισθωτών εργαζομένων, που κατορθώνουν να εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους σημαντικό μέρος της πίτας. Παρόλο που δεν είναι ευχαριστημένοι με αυτό, επειδή βλέπουν ότι υπάρχει πάντα κάποιοι «διπλανοί», που έχουν ένα μεγαλύτερο κομμάτι από αυτούς, όπως επίσης ταυτόχρονα υπάρχουν πάντα και άλλοι διπλανοί-πιο αδύναμοι, άνεργοι ή εξαχρειωμένοι-με μικρότερο ή καθόλου κομμάτι και προσπαθούν με κάθε τρόπο να μη βρεθούν στη θέση τους.
4. Η ελίτ κατόρθωνε μέχρι τώρα να έχει την συναίνεση αυτών των στρωμάτων, υποσχόμενη ότι μπορεί να τους αυξάνει το μερίδιο της πίτας με το να την βοηθούν να μεγαλώνει τη συνολική πίτα μέσω της «ανάπτυξης και της προόδου». Κατορθώνοντας δηλαδή να περάσει στη συνείδηση των από κάτω της πυραμίδας, σαν υπέρτατη αξία-σχεδόν σα νέα θρησκεία- όχι την ίδια τη ζωή, αλλά την «άνετη» ζωή μέσα από την συνεχή αύξηση της κατανάλωσης . Αυτό λειτουργούσε, όσο οι λαοί πίστευαν ακόμα σε μια «εικόνα» ενός απέραντου και απεριορίστων δυνατοτήτων πλανήτη, και όσο οι οικονομολόγοι μπορούσαν να υποστηρίζουν ότι η καμπύλη της οικονομίας είναι εκθετικά αυξητική.
5. Τα τελευταία όμως χρόνια, με τη βοήθεια των καινούργιων μέσων επικοινωνίας και εικόνας, όλος ο κόσμος μπορεί καθημερινά να αντιλαμβάνεται ότι ο πλανήτης μας είναι πεπερασμένος, δεν διαθέτει απεριόριστους πόρους, ούτε μπορεί να απορροφήσει τα όλο και περισσότερα απόβλητά μας. Είναι μια μικρή γαλάζια σφαίρα που ταξιδεύει μοναχικά στο απέραντο διάστημα και δεν υπάρχει κοντά μας άλλος τέτοιος πλανήτης, όπου θα μπορούσαν να μετακομίσουν ένα μέρος του αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού(μέχρι το 2030 θα χρειαζόμασταν έναν δεύτερο τέτοιο πλανήτη, αν συνεχίζαμε να έχουμε το κυρίαρχο σημερινό μοντέλο υπερκατανάλωσης: βλέπε ανάρτηση http://topikopoiisi.blogspot.de/2012/05/blog-post_2618.html).
6. Ο καπιταλισμός λοιπόν αντιμετωπίζοντας αυτή την πραγματικότητα από την οποία δε μπορεί να ξεφύγει, από τη μία εξασφαλίζει για την ελίτ όλο και μεγαλύτερη κομμάτι της υπάρχουσας πεπερασμένης πια πίτας, καταναλώνοντας τους εναπομείναντες πόρους και από την άλλη-για να συνεχίζει να καλλιεργεί τη ψευδαίσθηση της αύξησης της πίτας-την «φουσκώνει», αφού δε μπορεί να την μεγαλώνει. Αλλά όσο μεγαλώνουν οι φούσκες τόσο πιο εύκολα «σπάνε» και έτσι δε μπορεί πια να εξασφαλίζει εύκολα τη συναίνεση των μεσαίων τάξεων.
7. Αυτές δε μπορούν να αποδεχθούν τη «φτωχοποίησή» τους. Με την εξέλιξη της σημερινής κρίσης, που ξεκίνησε με το σπάσιμο της φούσκας στην κατοικία, συνέχισε με το σπάσιμο της φούσκας των τραπεζών και συνεχίζει με το σπάσιμο της φούσκας των κρατικών χρεών στην Ευρωζώνη, η ευρωπαϊκή και κύρια η νοτιοευρωπαϊκή και ελλαδική μεσαία τάξη δε μπορεί να συναινεί πλέον στην υπάρχουσα Ε.Ε. Αυτή κυριαρχούμενη οικονομικά και πολιτικά από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, οδηγεί τη μεσαία τάξη γρηγορότερα σε συρρίκνωση και καταστροφή, παρασύροντας ακόμα χειρότερα και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα των ανειδίκευτων εργαζομένων και των ανέργων. Είναι φανερό ότι η μεσαία τάξη σε αυτές τις χώρες περνά σε αυτούς που αποκαλούμε «από κάτω».
8. Όλοι οι έλληνες «από κάτω» λοιπόν-για να «τοπικοποιήσουμε» την κατάσταση-δε μπορούμε να δεχθούμε για τη χώρα τον ρόλο που της έχει αναθέσει ο παγκόσμιος καπιταλιστικός καταμερισμός της εργασίας. Σαν χώρα δηλαδή που έχει χάσει την αυτάρκεια, έχει καταστρέψει το περιβάλλον της και έχει γίνει περιοχή φθηνών υπηρεσιών και τουρισμού, εξαρτημένης πλήρως από τις εισαγωγές για την ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών του πληθυσμού. Δε μπορούμε να δεχθούμε τη δημιουργία ελλειμμάτων στους φυσικούς πόρους και την οικονομία της, τη δανειοδότηση για την κάλυψη αυτών των ελλειμμάτων και την πληρωμή των δανείων από τα σημερινά και αυριανά «υποζύγια», για να συνεχίζεται η εξάρτησή της από τους “πιστωτές”, για να συνεχίζεται το «πάρτυ» της ντόπιας και διεθνούς ελίτ. Αλλά δε μπορούμε να γυρίσουμε και προς τα πίσω, στο προηγούμενο της κρίσης μοντέλο ανάπτυξης που στηριζόταν στον υπερκαταναλωτικό τρόπο ζωής και στο μεγενθυμένο οικολογικό αποτύπωμα.
Δε μπορούμε να αποδεχθούμε -πιο συγκεκριμένα- τις πολιτικές των «μνημονίων» και ένα αντίστοιχο πολιτικό-κομματικό σύστημα που στηρίζει αυτές τις πολιτικές. Μετατρέπει τα κατώτερα μεσοστρώματα, τους αυτοαπασχολούμενους και τους εργαζόμενους σε «νεόπτωχους» και τους ανέργους σε εξαθλιωμένους. Παράλληλα, ενώ μειώνουν το οικολογικό αποτύπωμα των «από κάτω» της ελληνικής κοινωνίας, δεν μειώνουν το συνολικό αποτύπωμά της, αφού μεταφέρονται όλο και περισσότεροι πόροι προς την ντόπια και παγκόσμια ελίτ , ώστε να συνεχίζεται εκτός από τη κοινωνική αδικία(λόγω της άνισης κατανομής του υπάρχοντος πλούτου) και η οικολογική αδικία με την έννοια της αύξησης του αποτυπώματος των «αναπτυγμένων» χωρών και της παγκόσμιας ελίτ. Θα χρειασθεί μέσα από την όξυνση της σημερινής κρίσης, να αντιληφθούμε ότι είναι ψευδαίσθηση η επιθυμία μας να «ανελιχθούμε» κοινωνικά και να επιδιώξουμε την «ευημερία» μας μέσω της αύξησης του κομματιού της πίτας που μας αναλογεί. Θα χρειασθεί να αντιληφθούμε καθαρά ότι και η δική μας ευζωία δε μπορεί να ταυτισθεί με την ατομική κατανάλωση. Μπορεί να επιτευχθεί αν επιδιώξουμε την ευζωία μέσω της ανάδειξης άλλων σημαντικών αξιών και προτεραιοτήτων: της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, της κοινότητας, της φιλίας, της ελευθερίας, του αυτοκαθορισμού, της κοινωνικής-αλληλέγγυας οικονομίας, της στήριξης στην αφθονία των κοινωνικών-συλλογικών αγαθών μας και στους δίκαια κατανεμημένους περιορισμένους φυσικούς πόρους μας. Να αντιληφθούμε ότι δε μπορεί να συναινούμε πλέον στον μέχρι τώρα τρόπο ανάπτυξης και διακυβέρνησης – με τις ψήφους μας σχηματίζονταν οι κυβερνήσεις που μας οδήγησαν εδώ.
9. Πραγματικά, η απομυθοποίηση του καπιταλισμού και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στα μάτια των «από κάτω», μπορεί να τους πείσει πιο εύκολα πια, ότι η εκχώρηση της αντιπροσώπευσης και η διαμεσολάβηση από τους επαγγελματίες πολιτικούς των κομμάτων, δεν είναι ο καλύτερος τρόπος διακυβέρνησης και ότι θα πρέπει να αναλάβουν οι ίδιοι τη διαμόρφωση των συνθηκών της ζωής τους, προχωρώντας σε δομές αυτοοργάνωσης και αυτοδιακυβέρνησης. Πριν από όλα να μην αισθάνονται φτωχοί επειδή πιθανά δεν έχουν χρήματα, ούτε άχρηστοι επειδή δεν έχουν κάποια μισθωτή θέση εργασίας στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις ή στο κράτος. Να μη αισθάνονται αδύναμοι, επειδή το κόμμα που ψήφιζαν δεν τους εκπροσωπεί τελικά και έτσι να αποσύρονται από τα “κοινά”. Αν σταματήσουν να συμπεριφέρονται σαν καταναλωτές πολιτικών και αποφασίσουν να συμμετάσχουν στις διεργασίες διαμόρφωσης της πολιτικής, στις προσπάθειες δημιουργίας συλλογικών μορφών εργασίας και παραγωγής για την ικανοποίηση βιοτικών κατ αρχήν αναγκών, θα αντιληφθούν, ότι ο καλύτερος διαμεσολαβητής είναι οι ίδιοι για τον εαυτό τους.
10. Ένα κίνημα, που θα ξεκινήσει από την «άμυνα», από τα συνθήματα των «πλατειών»: δεν «πληρώνουμε τα χρέη τους», «δε πουλάμε τα κοινωνικά και δημόσια αγαθά μας, ούτε το περιβάλλον μας», «δε χρειαζόμαστε τα λεφτά τους» κ.λπ., θα πρέπει να προχωρήσει επιθετικά στη δημιουργία εναλλακτικών μορφών ατομικής και κοινωνικής ύπαρξης. Να δημιουργήσει κοινότητες, δίκτυα συνεργασίας και αλληλεγγύης, ομάδες παραγωγών, συνεταιρισμούς και συνεργατικές ομάδες, μονάδες κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας με αυτοδιαχείριση από τους εργαζόμενους, αυτοπαραγωγή και αχρήματες ανταλλαγές, “τοπικά νομίσματα” και εναλλακτικούς θεσμούς χρηματοδότησης, κ.λπ, κ.λπ.!
Ένα τέτοιο κίνημα δίνοντας και λύσεις στην καθημερινότητα των «από κάτω», πορεί να γίνει κάποια στιγμή πλειοψηφικό στην κοινωνία, και να την οδηγήσει σε ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» για μετάβαση σε μια μετακαπιταλιστική οργάνωσή της.
Σε αυτό το μπλοκ προτείνουμε μια συγκεκριμένη μορφή που μπορεί να πάρει αυτή η μετακαπιταλιστική κοινωνία. Τη μορφή της τοπικοποιημένης, οικολογικής, αταξικής, αμεσοδημοκρατικής κοινωνίας της ισοκατανομής πόρων και εξουσιών. Όμως το ποια ακριβώς μορφή μπορεί να πάρει θα είναι ζήτημα επιλογών της ίδιας της κοινωνίας, όταν αποφασίσει να μπει σε κίνηση για τη μετάβαση πέρα από τον καπιταλισμό.
Leave a Reply
You must be logged in to post a comment.