Η διεθνής γλώσσα του Occupy

Το κίνημα Occupy στις ΗΠΑ, μια βιβλιοπαρουσίαση

Το βιβλίο «Το κίνημα Occupy στις ΗΠΑ» που κυκλοφόρησε πρόσφατα η Συνέλευση για την Κυκλοφορία των Αγώνων (ΣΚΥΑ) αποτελεί μετάφραση του 5ου τεύχους (Γενάρης 2012) της αμερικάνικης ριζοσπαστικής επιθεώρησης Insurgent Notes πάνω στο κίνημα αυτό που πριν από περίπου δυο χρόνια συντάραξε απ’ άκρη σ’ άκρη τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μια συλλογή άρθρων πολιτικοποιημένων αγωνιστών που συμμετείχαν ενεργά στο κίνημα Occupy σε διαφορετικές πόλεις των ΗΠΑ. Άρθρα ανάλυσης τα οποίοι συζητούν την εμπειρία εμπλοκής στο κίνημα, εκθέτουν τα προβλήματα, κρίνουν τις αντιλήψεις που κυριάρχησαν στη διάρκειά του και επιχειρούν μια κριτική προσέγγιση των πρακτικών και των δράσεων που ακολουθήθηκαν.

Το κίνημα Occupy δεν ήρθε από το μέλλον. Αντίθετα, όπως δείχνουν τα κείμενα που συμπληρώνουν τον τόμο, ενσωμάτωσε, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, γόνιμα την εμπειρία από αντιστάσεις και αγώνες που, έστω κι αν δεν ήταν πάντοτε όλοι τους φανεροί, παρόλα αυτά ήταν υπαρκτοί στις, κινηματικά άγνωστες, ΗΠΑ: από τις διαδηλώσεις στο Seattle του 1999, τους εργατικούς αγώνες των προηγούμενων ετών (π.χ. τo slowdown των εργαζομένων στα μέσα μαζικής μεταφοράς), το παράδειγμα των αγώνων σε διάφορες χώρες όπως αυτό της Αργεντινής, αλλά και από οργανωτικές μορφές λήψης των αποφάσεων (όπως π.χ. το people’s mic).

Στη βάση της διαμαρτυρίας ξαναβρίσκουμε αντιλήψεις και ζητήματα που σε διεθνές επίπεδο θέτουν τα κινήματα των τελευταίων χρόνων: απόρριψη των κομματικών ηγεσιών, δυσπιστία προς τις πολιτικές πρωτοπορίες, αμφισβήτηση των παραδοσιακών πολιτικών ταυτοτήτων, κριτική στον αφηρημένο ιδεολογικό λόγο, ξεπέρασμα παλιών δογματικών αντιλήψεων, άρνηση διατύπωσης αιτημάτων προς το Κράτος ή τους πολιτικούς του φορείς.

Στον αντίποδα, βλέπουμε να ξανατίθεται το ζήτημα των αναγκών, της ισότητας, της σύνδεσης των αγωνιζόμενων υποκειμένων, αλλά και η υιοθέτηση οριζόντιων μορφών λήψης των αποφάσεων. Από την απεργία εισιτηρίου που επιχείρησε να θέσει το ζήτημα μιας διαφορετικής σχέσης μεταξύ εργαζομένων στα ΜΜΜ με τους χρήστες τους, τους επιβάτες δηλαδή, μέχρι τη σύνδεση των αγωνιστών του Occupy με τους εργαζόμενους στα λιμάνια και τον αποκλεισμό των λιμανιών της Δυτικής ακτής, ως απάντηση στα μέτρα λιτότητας και στις περικοπές μισθών και δικαιωμάτων, το κίνημα Occupy υπήρξε αυτό ακριβώς το σύνολο αγώνων που επιχείρησε να οικοδομήσει μια μορφή αντίστασης πάνω στο ξεπέρασμα παραδοσιακών οργανωτικών μορφών, συνδικαλιστικών πλαισίων και περιεχομένων που έχουν πλέον ξοφλήσει.

Όλα τα κείμενα αναφέρονται στην αναμφίβολη αξία, στην επίδραση και στον αντίκτυπο που άφησε το κίνημα Occupy σε όσους συμμετείχαν σε αυτό μετά από χρόνια κινηματικής υποχώρησης και ήττας των εργατικών αγώνων στη χώρα αυτή. Όπως αναφέρει η συλλογικότητα Black Orchid από το Occupy Seattle: «Για μήνες, παρακολουθούσαμε καθώς απεργιακά κύματα, καταλήψεις και εξεγέρσεις σάρωναν την υφήλιο […]. Για μήνες, αναρωτιόμαστε γιατί το προλεταριάτο των ΗΠΑ παρέμενε τόσο παθητικό μπροστά στον ταξικό πόλεμο» (σ. 111). Αξία που αποτυπώνεται στην ίδια την αλλαγή στάσης ακόμα και των πιο πολιτικοποιημένων του συνιστωσών που συμμετείχαν στις διαδικασίες του, μέσα από την καλλιέργεια ενός διαφορετικού, μη σεχταριστικού όπως το θέτουν, κλίματος το οποίο: «έκανε ευκολότερο για νέο κόσμο να δουλέψει μαζί μας, χωρίς να χρειάζεται να διαπεράσει τα όρια μιας κλίκας ή το εμπόδιο της υπεροψίας κάποιων». Όπως αναφέρουν το γεγονός αυτό βασίστηκε σε μια αλλαγή προτεραιοτήτων που στο επίκεντρό της έθετε τις «ανάγκες της παρούσας στιγμής και όχι στα ιδεολογικά ρήγματα που δημιουργήθηκαν από διαμάχες δέκα ή είκοσι χρόνια πριν» (σ. 113).

Προβλήματα και ανεπάρκειες

Από την άλλη όμως πλευρά, οι αγωνιστές που καταθέτουν την εμπειρία τους στα άρθρα του τόμου, δεν κρύβουν κάτω από το χαλί τα σοβαρά προβλήματα και ούτε αποσιωπούν τις ανεπάρκειες αυτού του κινήματος. Αντίθετα, στέκονται πάνω στη σύγκρουση με βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και πρακτικές που στάθηκαν εμπόδιο στην περαιτέρω εξάπλωσή του και επιτίθενται στις λογικές εκείνες που συσκοτίζουν την κατανόηση της παρούσας κρίσης του καπιταλισμού: η αντίληψη του 99% σε αντίθεση με το 1%, οι «διεφθαρμένοι» πολιτικοί, η μονόπλευρη εστίαση στη «χρηματιστικοποίηση», αλλά και η πασιφιστική ιδεολογία ή η αντίληψη για το ρόλο των αρχών και των μπάτσων. Όπως όμως δείχνουν οι εμπειρίες των αγωνιστών που συντάσσουν τα κείμενα δεν είναι δυνατή οποιαδήποτε απόπειρα οικοδόμησης ενός κινήματος χωρίς τη διαρκή σύγκρουση με ευρέως διαδεδομένες αντιλήψεις και στερεότυπα που μέχρι πρότινος έμοιαζαν με θέσφατα.

Ακόμα εξάλλου και όσα αποτελούν πραγματικά όρια ενός αγώνα μπορούν να ξεπεραστούν μέσα από τον ίδιο τον αγώνα ενάντια στα πραγματικά του όρια. Και κατά παράδοξο τρόπο, μπορεί οι αδυναμίες ενός κινήματος αν διαβαστούν κριτικά να είναι οι πιο γόνιμες για όσους συμμετέχουν σε αυτό την ίδια στιγμή που για όσους κρίνουν τα πράγματα από έξω και εκ του ασφαλούς να θεωρούνται οι πιο άγονες.

Όπως αναφέρουν οι συντάκτες των Insurgent Notes: «Σαν τους Αργεντίνους πικετέρος που συνειδητοποίησαν τα όρια του στενά εργοστασιακού αγώνα και τον διεύρυναν στα σούπερ-μάρκετ, τα νοσοκομεία και τα μπλοκαρίσματα δρόμων, το Occupy Wall Street ανακάλυψε αυτήν ακριβώς τη μορφή μαχητικής οργάνωσης του αγώνα όπου ακούστηκαν και έγιναν ορατές, με τη βοήθεια της έξυπνης χρήσης των νέων μέσων κοινωνικής δικτύωσης, χίλιες διαφορετικές ανάγκες και χίλιες διαφορετικές αρνήσεις».

 

F.G.A.

 Από το 12ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας Δράση