Ζώντας σε έναν κόσμο δίχως μυστικά – Με αφορμή την υπόθεση Σνόουντεν

του Αντώνη Μπρούμα

Το καλοκαίρι που μας πέρασε ο Έντουαρντ Σνόουντεν (Edward Snowden), ένας μισθωμένος εργαζόμενος στην Εθνική Αρχή Πληροφοριών των ΗΠΑ (NSA), διέρρευσε απόρρητα έγγραφα της υπηρεσίας στις εφημερίδες, από τα οποία προκύπτει ως αδιαμφισβήτητο γεγονός η επιτήρηση όλων των ηλεκτρονικών επικοινωνιών (τηλεφωνία, διαδίκτυο) περισσότερου από ένα δις ανθρώπων. Η NSA δεν επιτηρεί απλώς και μόνο τα δίκτυα επικοινωνιών αλλά έχει εγκαταστήσει κοριούς και στους κόμβους των μεγαλύτερων παρόχων επικοινωνίας και διαδικτυακού περιεχομένου.

Μετά την αποκάλυψη αυτή, ο Σνόουντεν απέστειλε βιντεοσκοπημένο πολιτικό μήνυμα προς τους πολίτες όλου του κόσμου, εξηγώντας τις αιτίες της κίνησής του, και στη συνέχεια κατέφυγε στη Ρωσία, για να σώσει τη ζωή του από τους μισθοφόρους του κράτους των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τις χλιαρές διαμαρτυρίες των κρατών, οι πολίτες των οποίων έχουν πέσει θύματα επιτήρησης από την NSA, οι αποκαλύψεις έφεραν παγκόσμια κατακραυγή από τα κάτω και, εξαιτίας αυτού, πολιτική κρίση στην κυβέρνηση Ομπάμα με τον ίδιο να προβαίνει σε αντιφατικές δηλώσεις και στη συνέχεια να ανασκευάζει.

Από κάτι τέτοια γεγονότα αντιλαμβανόμαστε ότι μπροστά μας δεν έχουμε το τέλος της ιστορίας και την έλευση κοινωνιών ελευθερίας, όπως υπόσχονταν οι νεοφιλελεύθεροι διανοητές. Αντίθετα, έχουμε μπροστά μας τον μεγαλύτερο μηχανισμό επιτήρησης που στήθηκε ποτέ. Η επιτήρηση, όμως, δεν πέφτει από τον ουρανό. Αντίθετα, έχει ως υπόστρωμά της σχέσεις κυριαρχίας και υποταγής. Η επίταση λοιπόν της επιτήρησης μάλλον δείχνει ότι αντί να γινόμαστε πιο ελεύθεροι και πιο ίσοι, στις κοινωνίες μας κυριαρχούν όλο και περισσότερο η εκμετάλλευση και η κυριαρχία ανθρώπου πάνω σε άνθρωπο.

Δείχνουν όμως και κάτι άλλο. Η “πολλοί -προς- πολλούς” ταυτόχρονη επικοινωνία των από κάτω που κατέστη εφικτή με την ανάδυση του διαδικτύου ως του πιο εξελιγμένου μέσου ανθρώπινης επικοινωνίας, δυσχεραίνει τον έλεγχο πάνω στο πως οι άνθρωποι επικοινωνούν και ανταλλάσσουν απόψεις, αναβαθμίζει τις οργανωτικές δυνατότητες των ανταγωνιστικών απελευθερωτικών κινημάτων, παγκοσμιοποιεί τις αντιστάσεις και τελικά απειλεί τα απανταχού καθεστώτα φιλελεύθερης και μη ολιγαρχίας. Η εξέλιξη αυτή δεν μπορεί να μένει έτσι αναπάντητη αλλά αντιμετωπίζεται με την καθολίκευση και διεθνοποίηση της επιτήρησης από κρατικούς και διακρατικούς μηχανισμούς. Οι δυνάμεις της συντήρησης, γαντζωμένες πάνω σε έναν κόσμο που φεύγει, επιτίθενται με κάθε μέσο στα συλλογικά υποκείμενα, που φέρνουν έναν άλλο κόσμο άξιο να βιωθεί.

Όπως έχει πει και ο Χάουαρντ Ζιν (Howard Zinn), το πρόβλημά μας σήμερα δεν είναι η πολιτική ανυπακοή. Το πρόβλημά μας είναι η πολιτική υπακοή σε άνωθεν εντολές με τεράστιες αντικοινωνικές επιπτώσεις, η οποία και ευθύνεται για τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ο Έντουαρντ Σνόουντεν, ένας απλός υπάλληλος εταιρείας που εκτελούσε έργο για λογαριασμό της NSA, αντιλήφθηκε το τερατώδες του μηχανισμού επιτήρησης, για τον οποίο δούλευε, και αποφάσισε να μην υπακούσει. Είχαν όμως προηγηθεί αποκαλύψεις ενάντια στις θηριωδίες του κράτους των ΗΠΑ από τους Μπράντλεϊ Μάνινγκ (Bradley Manning) και Τζούλιαν Άσαντζ (Julian Assange), οι οποίοι αποφάσισαν να πράξουν με τον ίδιο τρόπο.

Η ελευθερία, η ισότητα, η άμεση δημοκρατία και γενικώς ότι σε αυτόν τον κόσμο είναι άξιο να βιωθεί δεν πέφτουν από τον ουρανό, είναι αποτέλεσμα παρελθόντων αγώνων και αγώνων που έρχονται. Δεν χρειαζόμαστε λοιπόν πολιτικά υπάκουους, αλλά πολλούς πολιτικά ανυπάκουους και οργανωμένους Σνόουντεν, Μάνινγκ και Άσαντζ, και ένα σύγχρονο χειραφετητικό πρόταγμα, για να αλλάξουμε τον κόσμο.

Από το 12ο τεύχος της εργατικής εφημερίδας Δράση